Zo komt er wel inflatie, centrale bankiers Prijzen moeten naar beneden en de rente moet straks omhoog. En overheden zouden meer moeten uitgeven, ware het niet dat ze al tot hun nek in de schulden zitten. Zo komt er inflatie, schrijft Edin Mujagic. 4 december 2020 12:00 • Door Edin Mujagic Geld rolt momenteel niet, of in ieder geval onvoldoende. En als geld niet rolt, gaan de motoren van de economie niet hard aan en zijn er dus ook geen uitlaatgassen in de vorm van oplopende inflatie. Daar schreef ik vorige week al over. Lees ook: Het draait allemaal om de V Het is dus nodig om al dat overvloedige geld aan het rollen te krijgen. Hoe? Centrale bankiers zouden daarachter kunnen komen als ze de situatie zouden analyseren zonder hun ideologische veren en mantra’s. Ze moeten dus uit hun comfortzone stappen. Ik zeg met opzet niet out of the box-denken, want dat doen ze al. Het hamsteren van bedrijfsobligaties is behoorlijk out of the box-achtig. Geld hamsteren Terug naar het probleem; het geld dat centrale banken rondstrooien als confetti, rapen consumenten op, maar niet om uit te geven. Overigens, een groot deel wordt niet opgepot, maar komt ook niet op straat. Het vloeit naar financiële markten. Daar kom ik zo op terug. Dat hamsteren is wellicht het duidelijks zichtbaar in de besparingen van huishoudens. Het deel van het inkomen dat ze opzij leggen, is spectaculair gestegen de laatste jaren. Besparingen huishoudens in de eurozone en de VS De belangrijkste reden om te hamsteren is angst. Huishoudens hebben te weinig vertrouwen in de toekomst. Dat heeft verschillende oorzaken, bijvoorbeeld angst om werk te verliezen of een baan kwijt zijn en angst om lang werkloos te blijven. Inkomsten opofferen Consumenten gebruiken hun gezond verstand en denken als de centrale banken ondanks alles de rentes op 0% houden en alleen maar obligaties blijven opkopen, dan zal er wel iets ernstigs aan de hand zijn. Andere huishoudens en bedrijven willen geen geld lenen om uit te geven en te investeren, ondanks de lage rentestanden. Om dezelfde reden: te weinig vertrouwen in de toekomst. Die lage rente is ook om een andere reden iets wat hamsteren in de hand werkt. De wat economen opportunity costs noemen zijn zeer laag. Het zijn bijvoorbeeld de inkomsten uit werk die consumenten opofferen omdat ze op dat moment liever een wandeling door het bos willen maken. Liquiditeitsval Als werken 25 euro zou opleveren, dan zijn de opofferingskosten van de wandeling 25 euro. Hetzelfde principe geldt voor sparen. Ooit betekende geld opnemen van een spaarrekening om het in een oude sok te doen een verlies van ettelijke procenten per jaar. Nu niet meer. In combinatie met vrees over de financiële gezondheid van banken, kost spaargeld thuis stallen, niets. Normaliter zou die lage rente huishoudens ertoe aanzetten hun spaargeld uit te geven en minder te gaan sparen, maar, nu dus niet. We zijn terecht gekomen in wat de vermaarde Britse econoom John Maynard Keynes ooit de liquiditeitsval noemde. Dat is een situatie waarin besparingen hoog zijn, ondanks een lage rente. Teveel cijfers Die combinatie is voor monetair beleid wat een stroomstoring is voor een elektrisch apparaat; einde oefening. Naarmate centrale banken de rente verder verlagen en meer geld in de economie pompen, des te meer consumenten of huishoudens gaan hamsteren. En hoe minder ze lenen. Een van de redenen waarom centrale bankiers zich daar geen raad mee weten, is dat het met psychologie te maken heeft. Dit is wat ik bedoel met de verwiskundisering van de economische wetenschappen. Alles moet in economische modellen gevangen worden, wiskunde is een must geworden voor studenten economie. Dat komt in plaats van meer tijd door te brengen met het bestuderen van de filosofie en economische geschiedenis, waaronder de studies van de voorlopers van economen. Bijna allen filosofen, overigens. Vertrouwen geven Die verwiskundisering betekende dat het effect van de menselijke psyche vergeten wordt. Dat is immers niet in een wiskundig model te vatten. Economen nemen aan dat consumenten rationeel zijn. Maar dat is niet zo. In een liquiditeitsval is doorgaan het hetzelfde monetaire beleid zinloos. Wat nodig is, is consumenten vertrouwen geven in de toekomst. Om geld aan het rollen te krijgen, moeten de centrale banken dus de bron van die angst wegnemen. Goed nieuws, dat kan! Het slechte nieuws is dat dat een U-bocht in het beleid van centrale bankiers vereist. Ze zouden bijvoorbeeld renteverhogingen in het vooruitzicht moeten stellen in plaats van te dreigen met de rente negatief te maken. Met een hogere rente in het verschiet, zou de bereidheid om te investeren, kunnen toenemen. In de uitverkoop Een andere manier om huishoudens zo ver te krijgen om geld uit te geven, is toestaan dat de prijzen dalen. Consumenten kunnen dan de verleiding niet weerstaan spullen die ze altijd wilden hebben, nu voor minder geld aan te schaffen. Maar ja, omdat centrale bankiers als een stel dolgedraaide papegaaien herhalen dat dalende prijzen tot minder consumptie leiden, zijn ze daar zelf in gaan geloven. Ook al leert economische historie dat het onzin is. Economische historie die de economen nauwelijks bestuderen, want wiskunde is belangrijker. Een derde mogelijkheid is dat als consumenten zelf niet meer willen uitgeven, de overheid dat namens hen doet. Het probleem is alleen dat te veel landen zulke hoge schulden hebben, dat nog meer schulden maken averechts zou kunnen werken. Financiële instabiliteit Bijvoorbeeld doordat huishoudens zich meer zorgen gaan maken en, uit vrees dat de belastingen in de toekomst omhoog zullen gaan, nog meer geld gaan hamsteren. Ik zou nog terugkomen op dat veel geld de afgelopen jaren naar financiële markten vloeide. Als centrale banken erin zouden slagen de omloopsnelheid aan te jagen, bestaat het gevaar dat het geld vanuit financiële markten naar de echte economie zal stromen. Dat zou zomaar voor financiële instabiliteit kunnen zorgen. Dus omdat centrale bankiers veel te lang haast fundamentalistisch te werk gingen, hebben ze zich in een zeer lastige positie gemanoeuvreerd. In de val Het is onwaarschijnlijk dat het beleid zal veranderen, omdat te veel centrale bankiers een U-bocht maken hetzelfde vinden als erkennen dat ze ernaast zitten. En dus is de kans groot dat we in de liquiditeitsval blijven en steeds dieper zullen zinken. En met op de beurs aanhoudend lage rentestanden en, om het bizar te houden, eerder stijgende dan dalende aandelenkoersen. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
J. Safra Sarasin Sustainable Asset Management 08:00 "Reshoring biedt mooie kansen voor groene beleggers" Volgens fondsmanager Daniel Lurch van het JSS Sustainable Equity Green Planet fonds van J. Safra Sarasin profiteren met name de duurzaamste bedrijven van de huidige herschikking van de wereldwijde productieketen. Welke dat zijn?
Impactbeleggen 11 apr “Het is fijn om goed te doen” Ook buiten Nederland is impactbeleggen ontdekt. Het Schotse Baillie Gifford bijvoorbeeld lanceerde in 2017 het Positive Change Fund. Vlak voor Pasen was Rosie Rankin, medeverantwoordelijk voor dit fonds, over in Amsterdam voor de tweedaagse Impact Europe Summit in de Beurs van Berlage. Rob Stallinga sprak met haar.
Impactbeleggen 03 apr "Impactbeleggers staan aan de goede kant van de geschiedenis" Hadewych Kuiper, directeur beleggingen bij Triodos IM, is niet onder de indruk van alle berichten dat duurzaam beleggen het beste heeft gehad. "Zo ziet tegenwerking van vooruitgang eruit."
Impactbeleggen 30 jan JSS Green Planet Fund: Kansrijk beleggen in een groene toekomst Beleggen in de toekomst is volgens S. Safra Sarasin beleggen in de groene transitie. Lees meer over het JSS Sustainable Equity Green Planet Fund, dat in de laatste drie jaar niet alleen hard is gegroeid maar ook sterk heeft gepresteerd.
ESG 17 jan ESG is dood, lang leve ESG 2.0! Matt Christensen, hoofd duurzaam en impact beleggen bij Allianz Global Investors, schetst de vijf belangrijkste duurzaamheidsthema's van 2024. Politieke verdeeldheid dreigt het grootste struikelblok te worden.
ESG 01 nov Biodiversiteitsverlies, het megarisico dat slechts enkelen zien Het verlies van biodiversiteit is volgens De Nederlandsche Bank (DNB) een groot risico voor de financiële stabiliteit. Cardano heeft een methode ontwikkeld om dit verlies te meten en zo de beleggingsrisico’s in kaart te brengen. IEXProfs sprak met Dennis van der Putten, Chief Sustainability Officer bij Cardano.