Krijgt Italië de schuld? Marcel Tak twijfelt of alle steunmaatregelen in de VS en Europa echt zullen helpen. En of ze fair zijn. Het kan ook anders; inflatie zou de overheidsschuld van Italië als schepijs voor de zon doen wegsmelten. 31 maart 2020 09:15 • Door Marcel Tak De werkloosheid in de VS zou kunnen oplopen naar 30%, terwijl het bbp in het tweede kwartaal van 2020 op jaarbasis kan halveren. Beleggers die dergelijke verwachtingen over de Amerikaanse economie ruim een maand geleden hadden, konden advies verwachten om een bezoekje aan een goede psychiater te brengen en voor lange tijd de broodnodige rust te nemen. Vorige week werd deze gedachte een bitter realistisch scenario voor James Bullard, president van de St. Louis Fed. Het tekent de ongekende snelheid en potentiële diepte waarmee de coronacrisis heeft toegeslagen. Ontluisterend Uiteraard vormt het gezondheidsdrama het belangrijkste element van deze crisis. Dat wij mogelijk niet in staat zijn ernstig zieke mensen de maximale behandeling te geven, wegens tekort aan IC-plaatsen, mondkapjes, beademingsapparatuur en meer is ontluisterend. Maar deze problematiek geldt voor veel landen en het is de vraag of met de snelle opkomst van een viruscrisis zoals we die nu meemaken de samenleving wel voorbereid kan zijn. De medische wetenschap staat ondertussen voor een groot vraagstuk met betrekking tot het stoppen van het virus. We kunnen alleen maar hopen dat op korte termijn medicatie of vaccinatie ons uit deze nachtmerrie kan verlossen. Er doorheen slepen Het is ongekend hoe door alle anti-besmettingsmaatregelen de economie bijna volledig tot stilstand is gekomen. Maar de financiële geneeskundigen lijken behoorlijk zelfverzekerd om de ineens doodzieke economieën door deze periode te slepen, om na de crisis een vlot herstel mogelijk te maken. Bakken met geld worden de economie in gepompt als financiële beademing voor een in nood verkerende samenleving. De VS hebben een pakket van 2000 miljard dollar uitgetrokken om bedrijven en consumenten de eerstkomende maanden te laten overleven. Dat bedrag is zo’n 10% van het bbp van de VS en bijna drie keer dat van Nederland. Naast deze overheidsmaatregelen heeft de Fed aangegeven nagenoeg onbeperkt obligaties op te kopen om liquiditeit in de economie te verzekeren. Moeite met waarderen Het lijken mij maatregelen die er voor zullen zorgen dat de samenleving in de VS min of meer blijft doordraaien. De vraag is echter hoe op langere termijn de Amerikaanse economie uit deze crisis gaat komen en wat dit voor de financiële markten betekent. Daarnaast hebben we ongekende dalingen op de beurs gezien, met vervolgens de krachtige herstelbeweging. De lagere koersen en de enorme volatiliteit betekenen dat beleggers niet weten hoe in de crisis, en daarna, het beursgenoteerde bedrijfsleven gewaardeerd moet worden. Ik denk dat niemand het weet, maar heb wel ten aanzien van twee zaken mijn ideeën. Door het sterke fundament van de Amerikaanse economie en het feit dat de VS baas in eigen (monetaire) huis is, zal de economie zich snel kunnen herstellen van de crisis, hoe diep deze ook zal worden. Als het lukt de economie snel na de crisis weer aan de praat te krijgen, dan is voor de tweede keer in ruim tien jaar tijd gebleken dat gecoördineerde actie van centrale banken en overheden in staat zijn een langdurige depressie te voorkomen. De crisismaatregelen kosten heel veel geld. Bedrijven hebben het afgelopen decennium veel verdiend terwijl de lonen relatief zijn achtergebleven. Ik denk dat de kosten van deze crisis minder op de consument / belastingbetaler worden verhaald, zoals bij de kredietcrisis wel het geval was. Dit keer zal met name het bedrijfsleven zijn bijdrage moeten leveren. In welke vorm, hogere winst- of dividendbelastingen bijvoorbeeld, is onduidelijk. Maar het zou mij niet verbazen als dientengevolge de aandelenmarkten een minder uitbundig decennium zullen meemaken dan de vorige, ook vanaf de nu veel lagere koersniveaus. Hoe is de situatie in Europa? Ik denk dat deze op veel punten niet anders is dan in de VS. Ook de Europese overheden en monetaire autoriteiten stellen onbeperkt middelen en liquiditeiten beschikbaar om de eerste schok op te vangen. En ook de Europese economieën kunnen, als de crisis voorbij is, snel herstellen. Maar de EU heeft een extra dimensie in zijn problematiek. Enkele landen, met name Italië en Spanje, zijn extra zwaar getroffen door Covid-19. Zij verdienen vanzelfsprekend directe noodhulp waar nodig. Maar nu al, tijdens de crisis, rijst de vraag wie de kosten van de crisis in de zwakke eurolanden gaat dragen. De tot stilstand gekomen Italiaanse economie lijkt de coronakosten niet op te kunnen brengen. Crisis is wel financierbaar De staatsschuld bedroeg voor de crisis al een dikke 130% van het nationaal inkomen. Dat percentage zal met vele tientallen procenten kunnen oplopen. Zowel door de stijging van de schuld (tellereffect), als door de afname van dat nationale inkomen (noemereffect). De zwakke eurolanden hebben de oplossing voor het probleem: Uitgifte van eurobonds. Daarmee komen de kosten van de Italiaanse crisis op conto van de lidstaten die hun financiën wél op orde hadden. Het is terecht dat onze minister van Financiën Wopke Hoekstra hier niet mee akkoord gaat. Ook Nederland en Duitsland zijn zwaar getroffen door het coronavirus, maar zijn wél in staat deze crisis te financieren. Het is niet de crisis zelf die niet-financierbaar is, maar het gebrek aan gezond financieel beleid dat in veel EU landen voorafgaand aan de crisis is gevoerd. Zelf oplossen Als verzachtende omstandigheid wordt regelmatig gesteld dat Italië weliswaar een hoge overheidsschuld heeft, maar de private schuld veel kleiner is dan in menig ander EU-land. De Nederlandse private schuld is met 200% van het bbp meer dan het dubbele ten opzichte van de Italiaanse. Ik vind dit argument niet sterk. Als die lage private Italiaanse schuld inderdaad zo gunstig moet worden beoordeeld, waarom zien we dat dan niet terug in de bereidheid van beleggers Italiaans staatspapier te kopen? Bovendien, door de lage Italiaanse private schulden, zouden de Italianen toch zelf in staat moeten zijn de problematische overheidsfinanciën op te lossen? Is het logisch dat Nederlanders, met hun hoge private schulden, moeten bijdragen aan de verlichting van de Italiaanse overheidsschuld? ECB koopt schuld Tot slot, het is gewoon niet fair dat landen met een grote overheidsschuld door andere landen geholpen moeten worden, terwijl mensen in landen met hoge private schulden op geen enkele wijze hulp ontvangen. Het is misschien een goed idee de hoge Nederlandse privaatschulden over te hevelen naar de overheid. Dan staat ons misschien ook hulp vanuit de EU te wachten… Uiteindelijk zal het er wel op neer komen dat de ECB voorlopig alle zwakke schulden zal opkopen. Hoe de afwikkeling van de schuld in de toekomst zal plaatsvinden is de vraag. Misschien is er een onverwachte oplossing voor de schuldenproblematiek. Einde euro? Door de gigantische monetaire financiering en het mogelijk snelle economische herstel na de crisis, zou inflatie op de loer kunnen liggen. Inflatie, die de overheidsschuld van het geplaagde zuidelijke EU-land als Italiaans ijs voor de zon zou doen wegsmelten. Dat is een niet onrealistisch scenario waar de zwakke eurolanden wel eens mee geholpen kunnen zijn. De hogere rente die deze inflatie tot gevolg zal hebben, dwingt dan eindelijk de zwakke lidstaten hun financiën eens echt te saneren. Als dat niet gebeurt, zou de coronacrisis de katalysator kunnen worden van het einde van het euro-experiment. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Impactbeleggen 30 jan JSS Green Planet Fund: Kansrijk beleggen in een groene toekomst Beleggen in de toekomst is volgens S. Safra Sarasin beleggen in de groene transitie. Lees meer over het JSS Sustainable Equity Green Planet Fund, dat in de laatste drie jaar niet alleen hard is gegroeid maar ook sterk heeft gepresteerd.
ESG 17 jan ESG is dood, lang leve ESG 2.0! Matt Christensen, hoofd duurzaam en impact beleggen bij Allianz Global Investors, schetst de vijf belangrijkste duurzaamheidsthema's van 2024. Politieke verdeeldheid dreigt het grootste struikelblok te worden.
ESG 01 nov Biodiversiteitsverlies, het megarisico dat slechts enkelen zien Het verlies van biodiversiteit is volgens De Nederlandsche Bank (DNB) een groot risico voor de financiële stabiliteit. Cardano heeft een methode ontwikkeld om dit verlies te meten en zo de beleggingsrisico’s in kaart te brengen. IEXProfs sprak met Dennis van der Putten, Chief Sustainability Officer bij Cardano.
Impactbeleggen 24 jul “Impactbeleggen is pionieren” Als hoofd Private Markets & LDI leidt Rik Klerkx de inspanningen van Cardano om voor z’n klanten, veelal middelgrote pensioenfondsen, een positieve impact en een gezond rendement te boeken. “Hun duidelijke wens is om meer te doen met impactbeleggingen. Wij komen hen tegemoet met maatoplossingen.”
Impactbeleggen 28 jun PE en impactbeleggen vormen een goede combi Private equity heeft volgens Achmea IM veel te bieden aan beleggers die naast een mooi rendement een positieve bijdrage willen leveren aan een betere wereld.
Impactbeleggen 26 jun ”De financiële sector heeft een rol te spelen” Hadewych Kuiper van Triodos Investment Management over de betekenis en het belang van impactbeleggen. “Het is een hardnekkige mythe dat impactbeleggen ten koste zou gaan van rendement.” Dit is de eerste aflevering van een serie interviews over de zin van impactbeleggen.