Steen der wijzen Op het eiland Yap waren stenen vroeger geld. De bevolking had het volste vertrouwen de stenen als ruilmiddel. De ECB zou daar wat van kunnen leren, aldus Edin Mujagic. 20 december 2019 11:50 • Door Edin Mujagic Succes wordt vaak gebouwd op een fundament van fouten. Wijsheid komt met de jaren, is ook zo’n gezegde. Gelukkig hoeft u voor wijsheid niet te wachten totdat u oud bent. Een prachtige, kortere weg naar wijsheid voert door het bos dat de geschiedenis is. Dat geldt ook, of misschien wel vooral, voor centrale banken en centrale bankiers. Bij de Riksbank, de Zweedse centrale bank, is de wijsheid dat negatieve rentes geen standaard moeten worden, met de jaren gekomen. Gisteren verhoogde de bank de rente van -0,25% naar 0%. Negatieve effecten In 2015 drukte de bank de rente onder de 0% omdat de inflatie veel te laag was. Inmiddels stijgen de prijzen in het land met iets minder dan 2%. Negatieve rente is niet meer nodig, klonk het uit Stockholm. De 0% rente blijft wel, aldus de bank, tot en met 2022. In de eurozone wijst niets op wijsheid op monetair vlak. Het lijkt op basis van toespraken en interviews van bestuursleden er meer op dat de volgende rentestap eerder verder omlaag dan terug richting de nulgrens zal zijn. Dat is verbazingwekkend, omdat het inmiddels meer dan duidelijk is geworden dat negatieve bijwerkingen van negatieve rentes de positieve zullen overheersen. Dit is ernstig omdat positieve effecten doorgaans op korte termijn optreden, terwijl de negatieve bijeffecten wel eens lang kunnen aanhouden. Lekker helicoptergeld In plaats van na te denken over hoe de Riksbank te volgen, wordt in de eurozone nagedacht over de wenselijkheid van helikoptergeldbeleid, een overtreffende trap van negatieve rente. Helikoptergeldbeleid komt erop neer dat de centrale bank iedereen verrast met een bijschrijving op zijn bankrekening. Klinkt leuk, dat geef ik meteen toe, maar zo’n beleid richt op termijn meer schade aan dan dat het voordeel oplevert. Zimbabwe, Venezuela en Joegoslavië in de jaren 90, Duitsland tussen de twee wereldoorlogen zijn enkele, extreme, voorbeelden hiervan. Van stenen geld maken Wellicht het ernstigste en meest langdurige negatieve bijeffect van negatieve rentes, langdurig de rente op 0% houden en helikoptergeldachtige toestanden, is de schade aan het vertrouwen. Vertrouwen is veruit het meest waardevolle in ons geldstelsel. Zonder vertrouwen is elke valuta gedoemd. Mét vertrouwen is zelfs van stenen geld te maken. Letterlijk. Als u op de wereldkaart een denkbeeldige rechte, verticale lijn vanaf het Australische oor (Australië ziet eruit als een konijn op de kaart) trekt en u volgt die lijn, dan komt u, rechts van de Filipijnen een verzameling eilanden tegen. Micronesië bestaat uit duizenden kleine eilanden en een van die eilanden is Yap. Op zoek naar stenen Honderden jaren, volgens sommige bronnen zelfs sinds het jaar 500, waren stenen geld op Yap. Die stenen, rai genoemd, komen op het eiland zelf niet voor. De eilanders haalden ze van het naburige Palau. Naburig is overigens een relatief begrip in Micronesië; Palau ligt bijna 500 kilometer van Yap. De zeevaarders van Yap zeilden vroeger in hun bootjes naar Palau waar ze grote stenen uithakten en meenamen naar hun eigen eiland. Omdat de stenen schaars waren, waren ze waardevol en werden ze gebruikt als geld. Wereldberoemd zijn de grote exemplaren; sommige stenen zijn tot wel vier meter hoog en enkele duizenden kilo’s zwaar, maar er zijn ook veel kleinere exemplaren. Onbekende steen Dit betekende vaak dat de stenen bij een transactie niet van plek wisselden. Het was gewoon bekend dat er een nieuwe eigenaar was. Op het eiland was een familie schatrijk. Het verbazingwekkende is dat die familie schatrijk was dankzij een een steen die niemand ooit, inclusief de familie zelf, had gezien! De grootte van die steen is alleen bekend uit verhalen. Heel lang geleden had een lid van die familie honderden kilometers gezeild en een schitterende, grote en waardevolle steen gevonden. Op weg terug naar Yap kwam zijn bemanning in een storm terecht. Vertrouwen in de steen Om zichzelf te redden moesten ze de grote steen lozen. Sindsdien ligt die honderden meters onder de oppervlakte. Eenmaal terug op Yap getuigden alle opvarenden dat ze een schitterende, grote steen van uitstekende kwaliteit hadden uitgehakt, maar dat ze die door de storm moesten laten zinken. Voor de overige inwoners van Yap was dat voldoende. Zij beschouwden de steen als geld. De steen, die de inwoners verder niet gezien hadden, werd de jaren erna door de familie gebruikt om te handelen. Iedereen accepteerde de steen als geld. Over Stockholm gesproken... als u er bent, is een bezoek aan het Kungliga Myntkabinettet, het Zweedse Geldmuseum, aan te raden. Binnen ziet u onder meer de zwaarste munt ooit gemunt ter wereld. Maar nog voordat u de expositieruimte binnenkomt, ziet u al iets bijzonders. Fouten maken Rechts van de ontvangstbalie staat een honderen kilo’s wegende steen, een rai van het eiland Yap. Bij alles wat de centrale bankiers doen, zouden ze zich moeten afvragen: hoe beïnvloedt dit het vertrouwen? Fouten maken bij het formuleren van beleid is erg, maar als ze ervan leren dan maakt dat veel goed. Fouten maken en er niets van leren, is een ander verhaal. Ik heb het gevoel dat dat laatste opgaat voor de ECB. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Opinie 18 apr Yes! Wereldwijde groei versnelt In 2023 presteerde de Amerikaanse economie beter dan de meeste andere regio's in de wereld. Ook in 2024 gaat het de VS voor de wind, waarbij Grace Peters van J.P. Morgan Private Bank verwacht dat de economische groei in de rest van de wereld nu ook in een hogere versnelling gaat.
Assetallocatie 18 apr Van Lanschot Kempen koopt niet langer Japanse aandelen Van Lanschot Kempen is afgestapt van zijn overwogen-positie in Japanse aandelen. De bedrijfswinsten ontwikkelen zich nog steeds goed, maar de waarderingen beginnen flink op te lopen.
Assetallocatie 17 apr Cashberg langs de lijn gaat nergens naartoe Gerben Lagerwaard van State Street Global Advisors gelooft er niets van dat de gigantische hoeveelheid geld die nu in geldmarktfondsen is geparkeerd binnen afzienbare tijd naar de aandelenmarkt wordt gealloceerd.
Assetallocatie 16 apr "Impact aanval van Iran op financiële markten is beperkt" "De directe actie van Iran tegen Israël dit weekend heeft geleid tot de vrees voor verdere escalatie, maar bij afwezigheid van een volledige crisis in de regio - wat niet ons basisscenario is - denken we dat de impact op de financiële markten beperkt zal blijven." Dat schrijft Greg Hirt van Allianz Global Investors.
Assetallocatie 16 apr Amundi positiever over komende 10 jaar, negatiever over 25 jaar Amundi AM is sceptischer geworden over snelle maatregelen tegen het opwarmen van de aarde. De eerste 10 jaar is dat nog gunstig voor beleggers. Daarna wordt de rekening betaald.
Assetallocatie 11 apr Schroders kijkt met 3D-bril naar de toekomst De drie D's, decarbonisatie (weg van fossiele energie), demografie (vergrijzing) en deglobalisering spelen volgens Schroders de komende dertig jaar een sleutelrol in de beleggingsresultaten.