Wat is dit? Connect is het branded contentplatform van IEX Media, waar we beleggingsprofessionals met elkaar in contact brengen. Van inzicht naar inspiratie. Ook partner worden? Wij vertellen u graag meer. Sluit T. Rowe Price: Technologische innovatie en disruptie Drie krachtige trends in de technologiesector zijn de groei van media-platforms, de opkomst van kunstmatige intelligentie en de digitalisering van de onderneming. Wat ons jaarlijkse bezoek aan Silicon Valley ons heeft geleerd, volgens T. Rowe Price. 12 april 2019 12:30 • Door Connect Door David Eiswert, Portfolio Manager, Global Focused Growth aandelenstrategie, Emily Scudder, Investment Analyst, Hardware en Joel Grant, Investment Analyst, Industrials bij T. Rowe Price. Innovatie ontketent sterke, structurele krachten die tot nieuwe ondernemingsmodellen leiden en ontwrichtende effecten kunnen hebben. Hoofddoel van onze bezoeken aan Silicon Valley is te ontdekken welke bedrijven zullen profiteren van structurele groeifactoren voor de toekomst en welke bedrijven blootstaan aan cyclische vraagpatronen. Disruptie speelt in vrijwel alle sectoren; daarom is het voor beleggers cruciaal dat ze aan de juiste kant van de verandering staan. Jaarlijks reist een grote groep beheerders en analisten van T. Rowe Price af naar Silicon Valley om de top van de toonaangevende tech-bedrijven te ontmoeten. Onze gezamenlijke trip is een aanvulling op de vele individuele bezoeken door het jaar heen en biedt de gelegenheid om van gedachten te wisselen over de bredere gevolgen van de jongste ontwikkelingen. Het razendsnelle tempo van de innovatie in de technologiesector fascineert zowel beleggers als het grote publiek. Het is echter niet verstandig om alle bedrijven in de sector over één kam te scheren, want ze profiteren niet allemaal van de innovatierace. Voor sommige grote spelers zouden de ontwrichtende effecten wel eens te veel kunnen zijn. Bovendien behoren veel bedrijven die sterk van innovatie profiteren, tot bedrijfstakken die op het eerste gezicht weinig met technologie te maken hebben. Onderscheid tussen cyclisch en structureel Waar het onze beleggingsprofessionals in wezen om gaat, is het identificeren van de structurele krachten die bepalend zijn voor de marktontwikkelingen in de toekomst. Deze moeten worden onderscheiden van de tijdelijke, cyclische invloeden die in een bepaald kwartaal tot winst of verlies kunnen leiden, maar weinig zeggen over het potentieel van een bedrijf om op lange termijn rendement voor aandeelhouders te genereren. Cyclische omslag? Dit onderscheid is begin 2019 waarschijnlijk extra belangrijk, aangezien de techsector de laatste jaren een sterk cyclisch herstel heeft doorgemaakt. Dat kwam doordat bedrijven, onder invloed van de versnelde wereldwijde groei, de belastingmaatregelen uit december 2017 en andere factoren opeens veel meer gingen investeren in software, hardware en diensten. "Waar het onze beleggingsprofessionals in wezen om gaat, is het identificeren van de structurele krachten die bepalend zijn voor de marktontwikkelingen in de toekomst" De laatste maanden zien we echter signalen dat de cyclus een omslag nadert. De economische vertraging in China eiste in de tweede helft van 2018 zijn tol van halfgeleiderfabrikanten die aan Chinese elektronicafabrieken leveren. Vooral van de producenten van onderdelen voor in China geproduceerde smartphones. Ook in Europa vlakt de groei af en worden bedrijven terughoudender met hun investeringen. Ingrijpende structurele ontwikkelingen Een belangrijk doel van de werkbezoeken en de fundamentele analyses van het T. Rowe Price-team is bepalen in hoeverre de recente performance van een bedrijf afhankelijk is van deze cyclische factoren. Softwaregigant Microsoft bijvoorbeeld haalt nog steeds een deel van zijn omzet uit de cyclische pc-markt: het verdient geld aan elke nieuwe pc waarop Windows en het Office-pakket zijn geïnstalleerd. Microsoft heeft zijn activiteiten echter ook uitgebreid naar andere sectoren die minder gevoelig zijn voor schommelingen in de vraag. Hoewel inzicht in cyclische bewegingen van groot belang is, concentreren de groeimanagers en het technologieteam van T. Rowe Price zich vooral op de ingrijpende structurele ontwikkelingen die het gevolg van innovatie zijn. "De analyse van klantenvoorkeuren is een belangrijk voorbeeld van een andere innovatie die sectoren op hun kop zet: kunstmatige intelligentie" Drie belangrijke trends Het gaat erom de bedrijven te vinden die daarvan weten te profiteren – en de bedrijven te mijden die de dupe van de disruptie zullen worden. Dave Eiswert, beheerder van diverse wereldwijde groeiportefeuilles, zegt dat het recente bezoek hem heeft gesterkt in zijn opvatting dat drie krachtige structurele ontwikkelingen op grote schaal ontwrichting veroorzaken: De groei van media-platforms Alphabet (Google) en Facebook behoren niet alleen tot ’s werelds hoogst gewaardeerde bedrijven, maar zijn ook de twee grootste mediaconcerns ter wereld. Dit hebben ze bereikt door optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden van internet en mobiele telefonie. Beide bieden platforms aan waar contentmakers, adverteerders en klanten elkaar vinden. Daardoor profiteren zij, en andere onlineplatforms, sterk van het netwerkeffect: hoe meer gebruikers op het platform, hoe meer waarde het voor elk van hen creëert. Een gevolg van de recente innovaties is dat de marktleiders hun vleugels buiten hun eigen sector en land konden uitslaan en in zowel schaal als bereik enorm zijn gegroeid. Eiswert noemt als voorbeeld ook Netflix, ook een platform in die zin dat het content-makers koppelt aan kijkers. Het kon uitgroeien tot het grootste video-op-verzoek bedrijf ooit omdat het niet wordt beperkt door infrastructuur. Dat is een cruciaal voordeel ten opzichte van bedrijven die kabels moeten leggen of zendmasten moeten bouwen om hun klanten te bereiken. Dankzij zijn internationale expansie kan Netflix hoogwaardige programma’s aanbieden en de kosten over een wereldwijde klantenkring spreiden. Netflix heeft geprofiteerd van de groei van het internet, maar versterkt zijn positie verder door algoritmen in te zetten om kijkers gericht voor hen interessante programma’s te adviseren. Dankzij een schat aan gebruikersdata heeft Netflix een ongeëvenaard inzicht in de kijkgewoonten van klanten overal ter wereld, dat het kan gebruiken om nieuwe programma’s te ontwikkelen en kijkers te binden. De streaming-diensten van Netflix zijn ook via mobiele apparaten beschikbaar, zodat gebruikers als ze willen altijd en overal kunnen kijken. De opkomst van machine learning en kunstmatige intelligentie (AI) De analyse van klantenvoorkeuren is een voorbeeld van een andere innovatie die sectoren op hun kop zet: de opkomst van kunstmatige intelligente (AI). AI vereist enorm veel rekenkracht, die nu beschikbaar is dankzij cloud-computing diensten zoals Amazon Web Services en Microsofts Azure. Om computers van de informatie te voorzien die nodig is om beslissingen te nemen en taken te verrichten zonder menselijke tussenkomst – de tak van AI die bekend staat als machine learning – zijn echter gigantische hoeveelheden data nodig. Computers kunnen natuurlijk veel sneller rekenen dan mensen, maar hebben exponentieel meer input nodig om tot dezelfde conclusies te komen. Dat is één reden waarom de grootste tech-bedrijven en de internet-platforms met de meeste klanten voorop lopen in de ontwikkeling van machine-learning. Sommige AI-toepassingen zijn misschien verrassend. Workday is een op de cloud gebaseerde leverancier van software voor personeelsmanagement. Anders dan de statische programma’s die zijn concurrenten op de servers van een bedrijf installeren, is dat van Workday zelflerend, en kan het op basis van miljoenen personeelsdossiers bijvoorbeeld voorspellen welke werknemers het risico lopen ontevreden over hun werk te worden. Beleggers kunnen volgens Eiswert op verschillende manieren op deze ontwikkelingen inspelen. Bijvoorbeeld door te beleggen in bedrijven die hardware leveren. Chipmaker NVIDIA lijkt in dit verband uitzonderlijk sterk gepositioneerd te zijn. Een tiental jaar geleden besefte het bedrijf dat zijn grafische processoren, die oorspronkelijk voor videospellen waren bedoeld, ook heel goed werkten voor machine learning. Daarop begonnen de technici specifiek chips specifiek voor AI-toepassingen te ontwerpen en inmiddels is het bedrijf uitgegroeid tot leider in deep learning-software. Digitalisering van de bedrijfsvoering Al meer dan een halve eeuw worden computers op de werkplek gebruikt, maar de manier waarop bedrijven informatie verzamelen en gebruiken is de laatste jaren radicaal veranderd. Dit komt vooral door de opmars van in de cloud gebaseerde softwaresystemen, die bedrijven helpen informatie op nieuwe manieren te integreren. De consument ziet dit vooral aan de opkomst van online winkels, maar de gevolgen gaan veel verder. Salesforce.com loopt voorop in deze transformatie. Met zijn customer relation management-systeem, dat via een online abonnement wordt aangeboden, kunnen bedrijven niet alleen dossiers over bestaande klanten opbouwen, maar ook potentiële nieuwe klanten opsporen. Deze data worden vervolgens geïntegreerd in omzetprognoses, voorraadbeheer en andere onderdelen van de bedrijfsvoering. Niet alle technologiebedrijven staan aan de goede kant van de verandering Hoewel schaal bij nieuwe technologieën vaak een voordeel is, staan niet alle grote bedrijven aan de goede kant van de verandering, zoals Eiswert het formuleert. Sommige van de grootste spelers dreigen zelfs achterop te raken door nieuwe ontwikkelingen die hun businessmodel ontwrichten. Apple is misschien wel hét voorbeeld van een bedrijf dat zijn heerschappij de komende jaren zou kunnen verliezen. Emily Scudder, hardware-analist bij T. Rowe Price, volgt Apple al jaren en denkt dat zijn afhankelijkheid van de smartphone-markt wel eens een valkuil zou kunnen blijken. Gebruikers wachten steeds langer voordat ze hun iPhone vervangen door een nieuwe, volgens Scudder, omdat de toestellen langer meegaan en nieuwe functies – zoals gezichtsherkenning bij de iPhone X – niet veel kopers aanspreken. Videospellen worden sociale netwerken Vooral in China, een heel belangrijke markt voor Apple, wordt de smartphone een dagelijks gebruiksartikel, wat de weg vrij maakt voor goedkope concurrenten. Wie een kind in de puberleeftijd heeft, zal misschien verbaasd zijn dat volgens Scudder ook EA, Activision en andere toonaangevende makers van videospellen aan de verkeerde kant van de verandering terecht dreigen te komen: de toenemende populariteit van gaming als vrijetijdsbesteding is toch zeker een goudmijn voor de sector, net als de ouder en rijker wordende doelgroep. Er zijn echter kapers op de kust, zoals het immens populaire spel Fortnite van Epic Games. Dit spel en andere spellen zijn gratis te spelen, worden online in plaats van op schijf geleverd en draaien op verschillende platforms waaronder mobiele apparaten. Maar het allerbelangrijkste is misschien wel dat ze interactie tussen de spelers mogelijk maken, waardoor ze een social media platform en een soort virtuele wereld vormen. Eiswert merkt op dat de meeste innovatie in videospellen tegenwoordig uit China komt. Het Chinese Tencent (mede-eigenaar van Epic) is op dit gebied de grootste ter wereld dankzij de populariteit van zijn mobiele games. Ook is het eigenaar van de populaire en lucratieve netwerken WeChat en QQ en van betaalportaal TenPay, dat meer dan een half miljard gebruikers kent. Te vroeg om de oude tech-bedrijven af te schrijven Het Chinese leiderschap op gamegebied is een van de redenen waarom het techteam van T. Rowe Price regelmatig naar China reist en een kantoor in Hongkong heeft. Natuurlijk zijn de gevestigde techspelers niet tot irrelevantie gedoemd, zeker niet als onder goed management. Een voorbeeld is Microsoft, dat de afgelopen jaren een complete gedaanteverandering heeft ondergaan, vooral door de introductie van cloud-platform Azure en de overstap naar markten met structurele groeivooruitzichten – een omslag die volgens Eiswert de verdienste is van de nieuwe CEO, Satya Nadella. Of neem Cisco Systems, dat oorspronkelijk gespecialiseerd was in fysieke routers maar zich nu richt op software-oplossingen. Scudders denkt dat het bedrijf één van de eerste is in een nieuwe productcyclus die draait om op cloud en abonnementen gebaseerde dienstverlening. Ook andere bedrijven gaan misschien die kant op, en het is veel te vroeg om welk bedrijf dan ook af te schrijven. Eiswert denkt hierbij aan Intel, dat binnenkort een nieuwe CEO krijgt. Die zou het bedrijf kunnen bijsturen in de richting van structurele groeimarkten zoals mobiele chips. Voor Apple denkt Scudder dat de uitrol van 5G-breedband kansen biedt om zijn vroege leiderpositie uit te bouwen door de mobiele telefoon als artificial reality platform te gebruiken. "Gevestigde techspelers zijn niet tot irrelevantie gedoemd, zeker niet onder goed management." Disruptie is overal Disruptie heeft gevolgen voor de toekomst van alle sectoren en bedrijfstakken, volgens Eiswert, en “de bedrijven die technologie in hun voordeel weten te gebruiken, hebben de toekomst, in welke sector ze ook actief zijn.” Zo benutte Exact Sciences de vooruitgang in DNA-analyse om een niet-invasieve screeningstest voor darmkanker te ontwikkelen die inmiddels wereldwijd wordt gebruikt, en ontwikkelt het nu ook tests voor andere vormen van kanker. NextEra Energy, de leidende producent van duurzame energie uit Florida, loopt voorop in de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen. De analisten van T. Rowe Price denken dat de productie van groene energie dankzij technologische vooruitgang en politieke steun de komende tien jaar kan verdubbelen of misschien wel verdrievoudigen. Een van de sectoren waar de disruptie de komende jaren waarschijnlijk het meest zichtbaar wordt, is volgens industrie-analist Joel Grant de auto-industrie, waar twee belangrijke ontwikkelingen samenkomen en elkaar versterken. De elektrische auto (EV) wint langzaam maar zeker terrein en het zou Grant niet verbazen als de meeste consumenten in 2025 kiezen voor EV – niet alleen vanwege het milieu, maar ook vanwege de lagere kosten, vooral van onderhoud. Elektrische auto's worden goedkoper Nu is een elektrische auto nog ongeveer 10.000 dollar duurder om te maken dan een auto met verbrandingsmotor, maar over tien jaar is het waarschijnlijk 5000 dollar goedkoper. Zullen de traditionele autofabrikanten zich kunnen aanpassen? Grant heeft zijn twijfels. Anders dan de concurrentie concentreert EV-pionier Tesla zich op schaalvergroting en manieren om de productie van EV-aandrijflijnen en accu’s goedkoper te maken. Bovendien staan ontwerp en productiekosten bij de traditionele automakers vooral ten dienste van de instandhouding van een merk. Toekomstige EV-rijders willen echter geen statussymbool, maar een auto die hen met minimale kosten zo veilig, comfortabel en gemakkelijk mogelijk naar hun bestemming brengt. “Ik verwacht dat er interessante nieuwe modellen op de markt komen,” zegt Grant. EV-motoren kunnen in de wielen worden ingebouwd zodat er meer ruimte binnenin ontstaat en de auto beter gestroomlijnd is. Rit voor de helft van de prijs Ook op het gebied van autonoom rijden wordt vooruitgang geboekt, al is het minder snel dan sommigen hadden voorspeld. Grant is zich terdege bewust van de problemen die verbonden zijn met de toepassing van AI om een auto zelf te laten rijden. “Als bestuurder kom je steeds opnieuw omstandigheden tegen die je nooit eerder hebt meegemaakt,” merkt hij op. “Het is lastig te voorspellen wanneer de technologie ver genoeg gevorderd zal zijn om al die situaties te herkennen en veilig op te lossen.” Toch meent Grant dat er misschien al in 2030 volledig zelfrijdende elektrische auto’s beschikbaar zijn. In zo’n auto zouden de kosten per kilometer van een rit nog maar de helft of misschien minder zijn. En dan zou “ride hailing”, ofwel de auto op afroep, een stuk aantrekkelijker worden dan privébezit. Deel via:
Assetallocatie 08:00 De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.