Pas op voor alarmgigantisme Geert Noels vindt dat het kapitalisme last heeft van gigantisme. Maar volgens Marcel Tak zijn grote bedrijven een oplossing voor het consumptieprobleem van de lagere en middengroepen in de samenleving. Het benoemen van problemen is prima, maar laten we waken voor alarmgigantisme, vindt Tak. 2 april 2019 11:00 • Door Marcel Tak ”Dit jaar gaan we terug naar de basis... een klein strandtentje, werken met een klein team, gericht op mooie stranddagen. Anderen kiezen om groter te worden... wij juist voor kleiner.” Terwijl de meeste strandpaviljoens de neiging hebben verder te groeien tot echte restaurants die het liefst het gehele jaar open zijn, kiest deze Zandvoortse strandondernemer juist voor een andere richting. In een flits dacht ik dat Geert Noels de uitbater zou zijn. Geert Noels? In België is hij een vooraanstaand econoom en belangrijke opiniemaker, tevens een bekende vermogensbeheerder. Vorige week zaterdag stond er een uitgebreid interview met hem in de NRC. Zijn boodschap is helder en duidelijk: het kapitalisme heeft last van gigantisme. De ziekte dient krachtig bestreden te worden, want we zitten “in de shit, in een lekke boot midden in de storm.” Groot, groter, grootst We leven in een tijd dat alarmisten, of het nu het klimaat of onze beschaving betreft, podium krijgen en de waarschuwing van Noels lijkt prima in dit rijtje te passen. Maar dat maakt zijn analyse niet per se waar of niet waar. Wat beweert de Belgische econoom? Volgens Noels wordt de economie steeds meer gedomineerd door een beperkt aantal extreem grote bedrijven, zoals Google en Facebook. Maar in dat kielzog is ook op andere gebieden, bijvoorbeeld de gezondheidszorg of de scholen, die ontwikkeling naar groot, groter, grootst volop gaande. De omvang lijkt heilig en het persoonlijk contact wordt daaraan steeds meer ondergeschikt. Zijn aanval op de grote bedrijven zou gemakkelijk tot de conclusie kunnen leiden dat Noels tegen het kapitalisme is. Het tegendeel is waar. Hij is weliswaar tegenstander van het neo- of nepkapitalisme, maar daarentegen een fervent aanhanger van een gezond en duurzaam kapitalisme. Weinig vreugde Waar dreigt het gevaar van gigantisme het meest? Het grootste gevaar is dat de grote jongens de kleine innovatieve bedrijven opkopen, zodat innovatie in de kiem wordt gemoord. Bovendien nemen de gigabedrijven geen verantwoordelijkheid voor de enorme maatschappelijke effecten van hun gedrag. Tot slot verdringt kapitaal steeds meer arbeid en de winsten worden opgeslokt door de aandeelhouders van die bedrijfsgiganten. Volgens Noels is de oplossing onder andere gelegen in een verbod voor (hele) grote bedrijven om de kleinere over te nemen. Daarnaast kunnen activistische beleggers dwingen bedrijven zich op te laten splitsen. De consument heeft echter ook een verantwoordelijkheid, want een klein kopje Italiaanse koffie levert toch meer vreugde op dan de gigamok van Starbucks? Tot zover Noels. Heel veel welvaart Ik vind de analyse van Noels interessant en ben het op onderdelen met hem eens. Toch wil ik een aantal kritische kanttekeningen maken. Ten eerste moeten we vaststellen dat de grote internationale bedrijven een belangrijke bijdrage leveren om van veel aardbewoners, weliswaar voornamelijk gesitueerd in het westen, luxe consumenten te maken. De (materiële) welvaart is ongekend groot, juist omdat door massaproductie de goederen en diensten voor zeer velen bereikbaar zijn. Ik denk dat Noels dit met mij eens is, maar zal wijzen op de negatieve effecten van extreme dominantie van veel multinationals. Dat is waar, maar basisuitgangspunt is dat de groei van kleine naar grote bedrijven uitstekend is en een enorme bijdrage aan de welvaart levert. Meer aandacht ethiek De oplossingen die Noels aandraagt om de extreem grote bedrijven aan te pakken lijken logisch, maar zijn lastig tot niet uitvoerbaar. Met zijn constatering dat een klein kopje Italiaanse koffie toch de voorkeur verdient, begeeft hij zich zelfs op glad ijs. Het lijkt erop dat de persoonlijke voorkeur van Noels moet prefereren boven die van het grote publiek dat klaarblijkelijk voor de Starbucksmok kiest. Ik zie niet graag oplossingen waarbij de overheid als dwingeland individuele voorkeuren in de door Noels (of een andere) gewenste richting tracht te veranderen. Een tweede oplossing die Noels aandraagt, is economen anders op te leiden en meer aandacht te besteden aan ethiek, filosofie en maatschappijleer. Ik zie dat niet als een oplossing. In mijn ogen is economie een wetenschap die moet analyseren wat de gevolgen zijn van keuzes ten aanzien van productie, consumptie en distributie van schaarse goederen en diensten. Nog complexer Dat is al lastig genoeg en uit de onderlinge economendiscussies en ook uit de uitkomsten van prognoses, blijkt dat we bepaald niet te maken hebben met een exacte wetenschap. De introductie van ethiek en filosofie maakt de economische wetenschap alleen maar complexer, met nog minder eensgezindheid over de uitkomsten van analyses en daarmee nog ongeloofwaardiger. De oplossingen moeten veel meer in de politiek worden gevonden. Dat geeft overigens ook Noels aan en veel van zijn tien concrete aanbevelingen zijn dan ook aan de politiek geadresseerd. Met zijn pleidooi voor minder interventionisme van centrale banken ben ik het roerend eens. Veel van zijn andere aanbevelingen kunnen echter alleen internationaal worden doorgevoerd, zoals een hogere winstbelasting op internationaal vlak en strengere antitrustwetten. Niet groter maken De kern van de door Noels gesignaleerde problematiek is dat grensoverschrijdende conglomeraten alleen door internationale samenwerking in toom kunnen worden gehouden. We zien echter nu al dat Europese boetes en belastingen op Amerikaanse technobedrijven tot veel weerstand in de VS leiden. Misschien moeten we het probleem ook niet groter maken dan het is. Is het wel zo dat het opslokken van kleine bedrijven innovatie tegenhoudt? Veel kleine bedrijven nemen grote risico’s ten aanzien van de ontwikkeling van innovatieve producten of productieprocessen. Een aanzienlijk aantal van deze ondernemingen faalt, anderen hebben succes. Dat succes wordt vaak beloond met een overname, waarna het grotere bedrijf de middelen heeft de nieuwe technieken te distribueren en verder te ontwikkelen. De vraag kan voorts worden gesteld wat nou werkelijk het probleem is met bedrijven als Google (Alphabet) en Facebook. Internationale keurmerken Het massale gebruik dat van die dienstverlening wordt gemaakt, duidt erop dat we het per saldo mooie ondernemingen vinden. In ieder geval de producten en diensten die ze produceren. Daar waar de macht van grote (tech)bedrijven echt schadelijk wordt, zullen consumenten een groter tegenwicht moeten gaan bieden. Consumentenorganisaties zouden veel internationaler kunnen gaan opereren en niet alleen moeten blootleggen wat de kwaliteit van producten en diensten van de bedrijven is, maar ook alle aspecten van het productieproces. Door internationale keurmerken te introduceren kan de consument geholpen worden in hun keuze voor producten en diensten. Zo nodig kunnen foute bedrijven door georganiseerde acties van consumenten tot de orde worden geroepen. Waken voor alarmgigantisme Hoe dan ook, grote bedrijven zijn een oplossing voor het consumptieprobleem van de lagere en middengroepen in de samenleving. Uitwassen dienen zeker bestreden te worden, maar laten we de negatieve effecten niet overdrijven. Op allerlei terreinen wordt ge waarschuwd dat een catastrofe dreigt als niet wordt ingegrepen. Zou er sprake kunnen zijn van enige overdrijving? Het benoemen van problemen is prima, maar laten we waken voor alarmgigantisme. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 08:00 De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.