Vaarwel depositogarantiestelsel Moeten banken gedwongen worden een fors hoger eigen vermogen aan te houden, zoals hoogleraar Anat Admati betoogt? Marcel Tak vindt van niet. Hij heeft een andere radicale oplossing om de zorgen over een nieuwe bankencrisis weg te nemen. 23 oktober 2018 09:45 • Door Marcel Tak In mijn vorige column had ik het over bankbashing naar aanleiding van de ING witwasaffaire en de reactie van de politiek daarop. De politiek slaat door in het negatief neerzetten van banken en bankiers, zo vond ik. Lees ook: Melkkoe ING Dat neemt niet weg dat er alle aanleiding is de positie van het bankwezen in de maatschappij kritisch te (blijven) analyseren. Banken zijn private instellingen, maar hebben een belangrijke nutsfunctie. Een faillissement van een bank kan grote maatschappelijke gevolgen hebben. Dat dwingt overheden ten koste van veel, zeker ook van belastinggeld, een bank in financiële problemen overeind te houden. Naar aanleiding van de kredietcrisis en de eurocrisis zijn er door de toezichthouders veel maatregelen genomen. Die maatregelen zijn er enerzijds op gericht banken te behoeden voor een financiële ondergang. Anderzijds beogen ze de gevolgen voor de samenleving te beperken als een bank onverhoopt toch failliet gaat. Oplossing Anat Admati Afgelopen week was de Israëlische Anat Admati in ons land. Enkele dagbladen, waaronder het FD, interviewden haar. De hoogleraar, werkzaam aan de Stanford University in Californië, vindt dat banken gedwongen moeten worden de eigen risico’s te dragen in plaats van dat de samenleving dat doet. Tot zover zullen velen, ik zeker ook, het maar haar eens zijn. Haar oplossing is een forse verhoging van het eigen vermogen van de banken tot wel 30% van het balanstotaal. Dat zou een radicale maatregel zijn in de wetenschap dat de huidige eis aan systeembanken, net in EU verband afgesproken, een minimale omvang voor het eigen vermogen van 3,5% is. Bankvermogen naar 30% Ik aarzel de opvatting van Admati van kritische kanttekeningen te voorzien. Zij behoort tot de top 100 van meest invloedrijke denkers. Toch denk ik dat haar oplossing moeilijk haalbaar is en dat er betere voorhanden zijn. Een eigen vermogen van 30% klinkt mooi. Gewone bedrijven hebben ook dergelijke percentages, waarom banken dan niet? Het antwoord is dat het onmogelijk lijkt dergelijk bedragen aan eigen vermogen bij aandeelhouders op te halen. Als banken met een eigen vermogen van 30% moeten werken, zal de winst van de bank erg laag uitvallen. Welke aandeelhouder is dan bereid nog geld te steken in een bank? "Als banken met een eigen vermogen van 30% moeten werken, zal de winst van de bank erg laag uitvallen" Natuurlijk kan de bank pogen de winst op te krikken, om zo het rendement op eigen vermogen toch aantrekkelijk te maken. Dat kan door de marges op de bankproducten te verhogen. Dat betekent concreet dat bijvoorbeeld de hypotheekrente fors zal stijgen. Nu al zijn veel huiseigenaren ontevreden over het verschil tussen marktrente en het tarief dat geldt voor de eigen hypotheek. Meer risico nemen? Een andere manier om meer winst te generen op het eigen vermogen is door meer risico te nemen. Dat is natuurlijk het paard achter de wagen spannen. Als het eigen vermogen fors hoger is, maar de risico’s navenant toenemen, is de feitelijke situatie niet veranderd en blijven de banken kwetsbaar. In haar analyse geeft Admati voorts aan dat banken oneerlijk met de rest van de economie concurreren, omdat zij goedkope financiering hebben (spaarders) en, door de lage eigen vermogenseis, met een hoge hefboom kunnen werken. Dat argument begrijp ik niet. Banken concurreren bij mijn weten alleen met elkaar. Ik zie niet in hoe goedkope hefboomfinanciering, wat je daar verder van vindt, ten koste gaat van bijvoorbeeld Unilever, Philips of DSM. Verwevenheid banken Dat neemt niet weg dat de hoogleraar op het punt van de omvang van het eigen vermogen op zich gelijk heeft. Het nu vastgestelde percentage van 3,5% geeft geen fundamenteel betere bescherming dan verhoudingen die een half of een heel procent lager liggen. Admati maakt een treffende vergelijking dat we de snelheid in het verkeer hebben teruggebracht van 150 mijl naar 145 mijl. Dat zal niet substantieel tot een veiliger verkeerssituatie leiden. Wat zijn dan de mogelijkheden de gezondheidstoestand van de (systeem)banken niet voortdurend tot een bron van maatschappelijke zorg te laten zijn? Een belangrijk probleem is de verwevenheid van banken (en overheden) met elkaar. Als een bank, laat staan een overheid omvalt, kan dat leiden tot problemen bij andere banken. Met alle risico van een kettingreactie van dien. Dat is fundamenteel anders in de reële economie, waar een faillissement van het ene bedrijf juist gunstig is voor de overblijvende concurrentie. Ook spaarders de klos Ik denk dat een belangrijke maatregel al kan zijn het sterk limiteren van de blootstelling van het debiteurenrisico van een bank naar andere banken en overheden. Dat gebeurt nu natuurlijk al zo via interne risicosystemen, maar dit zou wettelijk geregeld kunnen worden. Voor het overige denk ik dat het beter is een situatie te creëren dat een faillissement van banken geen grote maatschappelijke gevolgen heeft, dan allerlei maatregel te implementeren om faillissementen te voorkomen. Veel van die maatregel zijn al genomen. Als een bank failliet gaat, verliezen de aandeelhouders (mogelijk) hun gehele inleg. Ik zie niet in welke negatieve maatschappelijke gevolgen dat heeft. Voorts is het geregeld dat obligatiehouders ook opdraaien voor een faillissement van de bank. Prima, dat is geen probleem mits die obligaties niet geconcentreerd in handen zijn van collegabanken. Als de schade van een faillissement beperkt blijft tot verlies voor aandeelhouders en obligatiehouders zijn de maatschappelijke complicaties van een bankfaillissement beperkt. Als de schade nog groter is dan het eigen vermogen en het obligatiekapitaal van de bank, dat zal naar mijn idee niet vaak het geval zijn, dan is het spaargeld aan de beurt. Sparen bij de ECB Daar zit natuurlijk de pijn waarom overheden banken uiteindelijk menen te moeten steunen. Momenteel wordt in de 100.000 euro gegarandeerd bij een bankfaillissement. De vraag is of deze garanties zonder maatschappelijke consequenties blijven als een grote bank omvalt. Het kan de samenleving in ieder geval miljarden gaan kosten. De oplossing is eenvoudig. Geef spaarders de mogelijkheid (een deel van) hun spaargeld te beleggen bij ECB. Dat hoeft helemaal niet via een nieuwe instelling, maar kan via de eigen bank op een nieuw te creëren ECB spaarrekening worden gezet. De rentevergoeding is gelijk aan het ECB-tarief, en zou dus nu een negatief percentage zijn. "Geef spaarders de mogelijkheid (een deel van) hun spaargeld te beleggen bij ECB" Spaarders die toch wat meer rendement willen kunnen dan terecht via de oude reguliere spaarrekening van hun eigen bank. Ze weten dan dat daar toch enig risico aan verbonden is, wat zowel spaarder als ook de bank, die weer moet concurreren om eigen spaargeld te krijgen bewuster maakt van risico en rendement als het om sparen gaat. Dat zijn precies de wijze woorden van Admati in het FD interview, waarin zij aangeeft dat depositohouders dienen te beseffen dat ze crediteuren van de bank zijn, met alle daarbij behorende risico’s. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 08:00 De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.