Blij met schaduwbanken Marcel Tak is positief over de vlucht van non-bancair krediet. Hij vreest alleen dat toezichthouders weer eens roet in het eten gooien. 23 mei 2018 08:30 • Door Marcel Tak Er lijkt geen einde te komen aan de jarenlange vriendelijke sfeer op de financiële markten. De aandelenkoersen lopen al bijna een decennium op, zonder noemenswaardige serieuze correcties en mede daardoor een steeds lagere volatiliteit. Natuurlijk zijn er af en toe wat haperingen, recentelijk nog de terugval in koersen vanaf eind januari. Maar deze duren niet lang en al snel wordt de eindeloos lijkende uptrend hersteld. Datzelfde zagen we tot voor kort op de obligatiemarkten, waar de renteniveaus tot beneden het nulpunt daalden. Het gevolg waren stijgende obligatiekoersen waar risicomijdende beleggers rendementen behaalden alsof ze in risicodragend kapitaal investeerden. Die tijd lijkt voorbij. De rente is aan het stijgen en obligatiebeleggers moeten verliezen incasseren. De 10-jaars rente in de VS hikt tegen de 3% grens aan en lijkt deze uiteindelijk beslissend te gaan doorbreken. Opdoemende risicofactoren Onder deze omstandigheden winnen doemscenario’s flink aan populariteit. Natuurlijk, er wordt altijd wel door (zogenaamde) goeroes voorspeld dat het einde van de financiële tijden nabij is. Maar de voedingsbodem voor dit soort gedachten wordt rijker. Niet toevallig zien we in de media toenemende aandacht voor het idee van een naderende crash van het financiële systeem. Op NPO Radio1 besteedt het programma Spraakmakers in een vierdelige serie (dagelijks vanaf dinsdag 22 mei om circa 10:30 uur) zendtijd aan dit onderwerp. Ik mocht eraan meewerken en stond onder andere stil bij het beleid van de centrale banken. De ECB vergroot het risico op problemen in het financiële systeem door de rente onnatuurlijk laag te houden. Voeg daar de voortdurende opkoop van (staats)obligaties aan toe en Draghi schakelt op deze manier het disciplinerende marktmechanisme op het begrotingsbeleid en schuldbeleid effectief uit. Bovendien vinden door de lage rente politieke investeringen plaats die op basis van economische haalbaarheid eigenlijk helemaal niet zouden moeten plaatsvinden. Dit zijn zeker extra risicofactoren voor het financiële systeem, maar ze hoeven niet per se tot een grote crisis te leiden. Opkomst schaduwbanken In het FD stond onlangs een artikel over nog een andere risicofactor voor het financiële systeem: de opkomst van de schaduwbanken. Het gaat hier om niet-bancaire instellingen die buiten het (banken)toezicht om zich op kredietverlening toeleggen. Daaronder vallen onder andere beleggingsfondsen die dagelijks verhandelbaar zijn. Het probleem bij onrust op de financiële markten is dat beleggers tegelijk tot verkoop overgaan. Zeker als het fondsen betreft met beleggingen die weinig liquide zijn, kan dat tot grote koersdalingen leiden. Het is in lijn met de discussie die wordt gevoerd met betrekking tot indexfondsen, waarbij ook het gevaar wordt gezien dat beleggers tegelijkertijd dezelfde aandelen willen verkopen, met alle (koers)gevolgen van dien. Het gevaar van schaduwbankieren zou toenemen door de groei in omvang, namelijk van 32.500 miljard dollar in 2010 naar 45.200 miljard dollar in 2016. Op deze donkere kredietverlening staat geen enkel toezicht. Verschuiving krediet Ik betwijfel of de toename van schaduwbankieren de risico’s voor het financiële systeem vergroot. Door de enorme strenge regelgeving zijn banken minder in staat geweest kredieten te verlenen. In de VS speelden de banken al een minder grote rol bij het financieren van bedrijfsactiviteiten. Voor Europese banken is die rol nu ook teruggedrongen, wat het gevolg is van bewust beleid. We kennen de vele klachten van vooral het midden- en kleinbedrijf dat financiering van hun investeringen door banken bijna niet mogelijk was. Met de groei van de economie, en natuurlijk de door de monetaire autoriteiten kunstmatig laag gehouden rente, is de vraag en het aanbod van niet-bancaire kredieten flink toegenomen. Feitelijk is er (deels) sprake van een verschuiving van bancair naar niet-bancair krediet. Nee, juist minder risico Vergroot dat de risico’s van het financiële systeem? Ik denk dat het tegendeel waar is. De kredietcrisis van 2008 werd met name vilein omdat banken dreigden om te vallen met honderden, zo niet duizenden miljarden euro’s en dollars aan spaargeld. Niet de forse koersdalingen van aandelen was het grote probleem, maar de dreigende meltdown van zoveel risicomijdend kapitaal. Dat zou het financiële systeem plat leggen. Daarom moesten de banken worden gered. Met de schaduwbanken ligt dat anders. Beleggers in fondsen en deelnemers aan bijvoorbeeld crowdfunding platformen weten dat zij hun inleg (voor een groot deel) kunnen kwijtraken, zeker onder extreme omstandigheden. Markten functioneren slechter Dat is heel vervelend, maar juist het feit dat bij dat eventuele verlies geen (risicomijdend) spaargeld betrokken is, is een verbetering ten opzichte van de situatie tijdens de vorige crisis. In dit opzicht vergroot het schaduwbankieren niet de systeemrisico’s, maar verkleint ze juist. Natuurlijk kunnen koersdalingen plots en fors opdoemen. Maar grote koersdalingen van risicodragend kapitaal is niet gelijk te stellen met een systeemcrisis. Integendeel, dergelijke bewegingen kunnen heilzaam zijn. Ze geven het signaal dat er zaken niet goed gaan en gecorrigeerd moeten worden. Dat mechanisme is nu precies wat de centrale banken met hun beleid en regelgeving uitschakelen. Markten functioneren slechter en hebben steeds minder de signaalfunctie die van belang is het financiële systeem en de economie te reinigen. Geen extra regels aub Mijn conclusie is dat er op zichzelf geen reden is per se een systeemcrisis te verwachten. De opkomst van het schaduwbankieren zal eerder tot een verlaging van het risico van een crisis leiden dan tot een verhoging. Het lage rentebeleid en het uitschakelen van de werking van de obligatiemarkten en daarmee ook de aandelenmarkten, is wel een toenemend risico voor het systeem. Toezichthouders kunnen dus wel degelijk bijdragen het financiële systeem gezond te houden. Niet door nieuwe en strakke regels op het schaduwbankieren, maar door te stoppen met het ontregelen van het goed functioneren van de obligatie- en aandelenmarkten. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 28 mrt De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.