Meer schuld is geen wondermiddel Het economische voordeel van schulden opvoeren verdwijnt en slaat om in een nadeel als er een te hoog schuldenniveau is, aldus Edin Mujagic. De BIS waarschuwt al voor een schuldenval. Dit kunnen beleggers niet gebruiken hoor. 20 mei 2022 12:00 • Door Edin Mujagic Meer overheidsuitgaven (meer schulden) zorgen voor een hogere economische groei en is dus wenselijk beleid, zeker nu de groei van alle kanten onder druk staat. Dat is kort samengevat de overtuiging die bestaat bij veel economen en vrijwel alle beleidsmakers. Dat geld lenen en uitgeven de groei aanjaagt, is ook waar. Geld lenen om te investeren in infrastructuur bijvoorbeeld, waardoor transportkosten, om maar wat te noemen, lager worden, stuwt de economische groei. Maar daar hoort een belangrijke toevoeging bij: mits het schuldniveau niet te hoog is. Schuldenval Als het schuldenniveau te hoog wordt, dan werkt het verder opvoeren van schulden averechts. De Bank voor Internationale Betalingen muntte ooit de term voor die situatie: schuldenval. Schuld is namelijk niet immuun voor de wet van afnemende meeropbrengsten, een van de belangrijke concepten in de economische wetenschap. Die wet zegt dat het toevoegen van een extra eenheid productiemiddel in eerste instantie de productie meer dan evenredig aanjaagt, maar na enige tijd minder dan evenredig opstuwt en zelfs kan verlagen. Een voorbeeld is iemand die te lang werkt, bijvoorbeeld van maandag tot en met zaterdag, 8 uur per dag. Zijn productiviteit per uur op maandagochtend is aanmerkelijk hoger dan op zaterdagmiddag. Dat geldt ook voor schulden. Voordeel wordt nadeel De zogeheten marginale productiviteit van schulden, ofwel hoeveel extra economische groei levert één extra dollar of euro aan schuld, is in de afgelopen decennia behoorlijk afgenomen. Lag die in de jaren 50 in de VS bijvoorbeeld tussen 1 en 2 - elke extra dollar aan schuld leverde 1 tot 2 dollar meer bbp op -, inmiddels ligt dat getal ver onder 1 en, volgens sommigen, zelfs onder 0. Wat die ontwikkeling aantoont, is dat het economische voordeel van schulden opvoeren verdwijnt en uiteindelijk omslaat in een nadeel bij een te hoog schuldenniveau. Toch meer uitgeven Eenmaal aangekomen in die schuldenval, zorgt een verdere toename van de staatsschuld voor een tijdelijke groeispurt maar daarna werkt dat juist als een stevige rem op de groei. Verschillende onderzoeken, van onder meer de ECB, laten zien dat de kritieke grens ergens in de zone van tussen 70 en 100% van het bbp ligt. Die onderzoeken geven ook aan dat het effect non-lineair is: de remmende werking van meer schulden op economische groei wordt sterker naarmate de schuld hoger en hoger wordt. Op het moment krijgt de economische groei in de wereld wind van voren, in de vorm van hoge inflatie, logistieke problemen en gevolgen van de oorlog in Oekraïne. De oplossing die de overheden kiezen, is meer uitgeven. Niet pareren Niet tijdelijk maar structureel, getuige de plannen voor een nog verdere versoepeling van de Europese begrotingsregels. Dat is een ernstige zaak, omdat voor vrijwel alle belangrijke westerse economieën geldt dat de staatsschuld minstens in de 70-100%-zone ligt en vaak hoger is. Ofwel: nog meer schulden ophopen, zorgt ervoor dat de economie het steeds moeilijker krijgt om te groeien. Het zorgt er ook voor dat de centrale banken, zoals de Fed en de ECB, de zeer hoge inflatie en de dreiging van langdurig te hoge inflatie, niet kunnen pareren met daadkrachtig anti-inflatie beleid. Zoals ik eerder schreef, zijn daarvoor aanmerkelijk hogere rentestanden nodig dan die de Fed en de ECB lijken te bereiken na hun renteverhogingen dit jaar. Nijpende situatie Dat betekent dat de kans op aanmerkelijk hogere inflatie dan we gewend zijn, groot is. Geen wonder dat het consumentenvertrouwen aan beide kanten van de Atlantische oceaan op niveaus staat die we lang niet hebben gezien. Een sombere consument is doorgaans een consument die zijn hand op de knip houdt. Omdat het ernaar uitziet dat de economie het lastig zal krijgen en overheden denken dat meer schuld de oplossing is, moeten beleggers rekening houden met hogere inflatie, ruim monetair beleid en verdere verruiming als de situatie nijpender wordt. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Asset Allocatie 18 mrt Liquidatie van ETF's is een kostbaar beleggingsrisico Elk jaar komen er honderden nieuwe ETF's en beleggingsfondsen bij, waarvan vele na verloop van tijd weer zijn verdwenen. De liquidatie van een ETF kan volgens Detlef Glow van LSEG Lipper voor beleggers flink in de papieren lopen.
Asset Allocatie 12 mrt Tip 1: Vergeet het nieuws Adam Grossman legt uit hoe de zogenoemde recency bias, misschien wel het grootste gevaar van elke belegger, het meest effectief kan worden bestreden.
Alternatives 12 mrt Risicovol goud op recordniveau Ben Carlson neemt de goudprijs onder de loep die de afgelopen eeuw diepe dalen en hoge pieken kende. De toekomst is uiterst onzeker, wat het tot een buitengewoon riskante asset maakt.
Asset Allocatie 11 mrt Populaire doemdenkers voorspellen markt exact verkeerd Het enige positieve aan doemdenkende beursgoeroes is dat ze als lichtpunt kunnen dienen. Hoe somberder ze worden, des te beter zijn de vooruitzichten. Een andere conclusie kan Michael Cembalest van JP Morgan AM toch echt niet trekken.
Asset Allocatie 11 mrt Pictet blijft positief over techaandelen Pictet Asset Management blijft overwogen in aandelen en neutraal over obligaties. Japanse aandelen en de techsector zijn favoriet.
Asset Allocatie 07 mrt Europese beleggers hebben er zin in Philippe Roset van State Street SPDR ETF’s neemt nog even de Europese ETF-handel van februari met u door. Amerikaanse aandelen en de Health Sector waren gevraagd, Europese aandelen en goud juist niet. Mochten de hoge omzetten aanhouden, dan gaat de ETF-markt naar een nieuw recordjaar.