Op naar nieuwe gouden tijden Volgens Edin Mujagic is het nog even een paar jaar geduld hebben en dan breekt een nieuwe economische bloeiperiode aan. Of zoals hij schrijft: "Het requiem voor het economische stelsel dat we kennen, zal tevens de ouverture blijken te zijn van een gouden periode." 22 oktober 2021 09:30 • Door Edin Mujagic "Deze eeuw. De jaren 00 waren de onbezonnenjaren, de jaren 10 waren de afrekenjaren en de jaren 20 worden de …… jaren. Wat denken jullie?" Deze vraag stelde een van mijn volgers op Twitter. De jaren 20 worden de jaren van de grote verarming, was een eerste reactie. Stilstand en soberheid vallen ons ten deel. Crisisjaren, lieten een paar andere twitteraars weten. Er is veel voor te zeggen. Ik kan zonder veel moeite een plausibel scenario bedenken waarom dit decennium sober en vol met crises kan worden. Maar dat betekent niet dat een ander verloop uitgesloten moet worden. Praktijk en geschiedenis Ik denk dat er eerst enkele moeilijke jaren komen, gevolgd door een nieuw tijdperk en betere tijden vanaf het midden van dit decennium. Ik stoel die conclusie op de praktijk en op wat de historie ons leert, hoe de situatie zich eerder ontwikkelde in soortgelijke periodes. Wat ik in de praktijk zie, is dat hét probleem van de moderne economieën - te hoge schulden - niet alleen niet aangepakt wordt, maar dat het beleid erop gericht is de schulden verder aan te jagen. Dat baart mij zorgen. Wanneer de economie herstelt, dan is het te verwachten dat groeipercentages zullen normaliseren en de oude trend van lage groei hervat wordt. Dat kan een nieuwe crisis inluiden, doordat de schulden te hoog zullen blijken. Doorlopende crisis Aan de andere kant is er het feit dat de crisis die in 2007/2008 is begonnen, eigenlijk nooit ten einde is gekomen. Niet alleen de lengte van die crisis, maar ook enkele andere kenmerken wijzen er sterk op dat we niet met een huis-, tuin- en keukencrisis te maken hebben, maar met een crisis die de overgangsperiode tussen twee economische tijdperken markeert. Die overgangsperiode ligt voor een groot deel al achter ons, maar is nog niet voorbij. Het lijkt op het begin van het einde van die overgangsperiode. Piek na twee jaar De historie leert dat in die periode turbulentie op economisch en (geo)politiek gebied te verwachten is, met toegenomen spanningen in de wereld en lage economische groei. Naarmate een pandemie meer en meer voltooid verleden tijd wordt en economisch herstel sterker wordt, neemt de kans op verharding, verdere fragmentatie in de maatschappij en sociale onrusten toe met, historisch bezien, een piek twee jaar nadat de pandemie voorbij is. De kans is inderdaad groot dat de economische en (geo)politieke situatie eerst erger zal worden, met een niet uit te sluiten kans op een nieuwe, hevige crisis. Maar vergeet niet dat het donkerste uur vlak voor de dageraad is. Juist optimistisch In de loop van dit decennium zijn grote veranderingen te verwachten die de manier waarop we leven en werken grondig zullen wijzigen. Dat levert altijd turbulentie en spanningen op, maar dat is ook in het verleden altijd de voorbode geweest van betere tijden. Voor wie de economische historie kent, is zo’n lange crisis sinds 2007/2008 juist een reden om optimistisch te zijn over de toekomst. De geschiedenis leert ons namelijk dat zulke lange crises en een periode van hoge turbulentie overgangsfases zijn tussen twee tijdperken. Een crisis stimuleert bedrijven en consumenten om andere manieren van zakendoen en productie te proberen. Dat uit zich bijvoorbeeld in het aantal nieuwe bedrijven, waardoor het DNA van de economie verandert. Gouden periode Diezelfde geschiedenis leert ons dat die overgangsperiodes behalve turbulent ook langdurig zijn en ruwweg tussen tien en twintig jaar in beslag nemen. Gezien de economische en politieke ontwikkelingen sinds 2007, lijken we al veertien jaar in een overgangsfase te zitten. Die fase zou dus in de tweede helft van dit decennium over moeten zijn, waarna een nieuwe fase aanbreekt, een periode waarin de welvaart snel toeneemt. Het requiem voor het economische stelsel dat we kennen, zal tevens de ouverture blijken te zijn van een gouden periode. Tijdelijke verstoring "Het is een nachtmerrie," schreef Keynes in 1930 over de Grote Depressie, een nachtmerrie "die evenwel over zal waaien omdat de vindingrijkheid van de mens net zo groot is en productief als vroeger. Wij zijn nog steeds in staat om de levensstandaard voor iedereen te verhogen." Te midden van een van de zwartste hoofdstukken uit de economisch-maatschappelijke historie moedigde de Britse econoom de lezer van zijn pamflet aan om toch voorbij "deze tijdelijke verstoring" te kijken en uit te zien naar de bloeiende landschappen die in de toekomst zullen volgen. Het donkerste uur was toen begonnen, maar dat betekende ook dat een zonnige dageraad aanstaande is. Het is een kleine 100 jaar later niet anders. Keynes’ woorden zijn nu net zo van toepassing als destijds. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 28 mrt De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.