Over twee dagen is het zover. Dan gaat Duitsland naar de stembus. Welke partijen vormen de nieuwe regering? Welke Angela Merkel wordt de nieuwe bondskanselier? Aan het begin van dit jaar, toen er onzekerheid en angst heersten over de uitkomst van de vele verkiezingen in Europa, werden de Duitse verkiezingen nog echt belangrijk gevonden. Want stel dat Europa's anker zou losslaan. Dan zou het Europese project reddeloos verloren zijn.
Maar met de overweldigende Franse keuze voor Macron was de politieke onzekerheid over Europa in een keer omgeslagen in euforie. Dat maakte ook de Duitse verkiezingen meteen minder beladen. Zeker toen ook eens nog eens duidelijk werd dat het gros van de Duitsers nog niet is uitgekeken op Angela Merkel, de domineesdochter en natuurkundige die al sinds 2005 Duitsland leidt. Gaan de Duitse verkiezingen nog ergens over?
Meer innovatie graag
Jazeker, zegt Markus Müller die de verkiezingsstrijd nauwlettend volgt. Müller is wereldwijd hoofd van het Investment Office van Deutsche Bank Wealth Management, de vermogensbeheertak van Deutsche Bank.
"Wat Duitsland nodig heeft is een innovatievere economie, die de digitalisering niet op afstand houdt maar omarmt. Mensen zijn bang dat tech vooral banen kost, terwijl het ook zo veel kansen biedt. Verder moeten de investeringen worden opgeschroefd zodat er meer geld beschikbaar komt voor verbetering van de infrastructuur en beter onderwijs. Ook het sociaal stelsel moet op de schop, zodat er straks geen mensen langs de zijlijn staan. De Duitse economie kan alleen sterk blijven als het verandert."
Ook Müller rekent erop dat Angela Merkel, die al sinds 2005 aan de macht is, de verkiezingen wint en terugkeert als bondskanselier. Wat hij vooral vreest is dat het Duitse electoraat zondag massaal thuis blijft, omdat de uitslag toch al vast zou liggen. "In dat geval zou de AfD (de Duitse PVV) misschien wel 15% van de stemmen krijgen. Dan komt er veel zand in de Duitse politieke motor."
Zeker is dat het percentage stemmers dat nog niet weet waarop te stemmen nooit zo groot is als nu. Dat maakt verrassingen zeker mogelijk.
Bron: Politbarometer/Deutsche Bank Wealth Management
Grote coalitie of Jamaica?
De komst van een nieuwe grote coalitie van CDU/CSU en SPD (Duitse PvdA) ligt desondanks voor de hand. Müller twijfelt of dat de beste oplossing is. "Kan een oude regering in een nieuw jasje de hervormingen doorvoeren, die nodig zijn? Misschien is de Jamaica-coalitie een betere uitkomst om de benodigde hervormingen in gang te zetten."
Deze Jamaica-coalitie bestaat uit drie partijen: CDU/CSU, FDP (liberalen maar dan minder rechts dan VVD) en Bundnis 90/Die Grünen (Groenlinks). Mocht deze coalitie eruit rollen, dan is de kans groot dat het wel even gaat duren, totdat er een regeringsverklaring op tafel ligt. Voor onderhandelingsideeën is buurten bij de collega's in Den Haag of Brussel misschien een optie.
Bron: Politbarometer/Deutsche Bank Wealth Management
Vluchtelingen
Onderwijl is de Duitse kiezer niet al te veel bezig met de noodzaak van meer innovatie. De thema's sociale ongelijkheid en integratie leven meer. Dat is geen toeval. De voortdenderende Duitse economie heeft de gemiddelde werknemer de laatste jaren weinig extra geld in de vorm van loonstijgingen gebracht. De komst van honderduizenden vluchtelingen trekt een wissel op de samenleving.
Müller onderkent de integratieproblemen die Duitsland heeft, maar ziet ook de positieve kans van de komst van zo veel mensen van buiten. "Duitsland heeft op dit moment 40.000 Lehrstelle (opleidingsplaatsen) die vacant zijn. Het aantal nieuwe baby's neemt al jaren af. De Duitse economie kan al deze extra mensen goed gebruiken."
Bron: Politbarometer/Deutsche Bank Wealth Management
Zeitgeist
Maar wat het zondag ook wordt: met Macron in het Élysée en Merkel terugkerend in het Bundeskanzleramt beschikt de EU over een stevig Frans-Duitse as. Daar is Müller blij mee.
Hij hoopt alleen dat Merkel in staat is te hervormen. "Ik hoor van jonge mensen, die met haar hebben gesproken, dat ze weet dat zaken moeten veranderen. Dat geeft hoop. Hoe langer een nieuwe Duitse regering wacht, hoe urgenter hervormingen nodig zijn. Duitsland moet meegaan met de Zeitgeist (tijdsgeest). Die wordt gedreven door digitalisering en de millennials."