Amerikaanse economie krijgt een klap van de tarieven van Trump

Het consumentenvertrouwen in de VS is gedaald naar de laagste stand sinds begin 2021. Dat is, omdat de Amerikaanse consument sinds 2021 met 10% inflatie te maken had, veelzeggend.

Zelfs in die omgeving was het vertrouwen dus groter dan dat nu is. Nogal opmerkelijk dus. De vooruitzichten over economische ontwikkelingen waren onder de Amerikanen voor het laatst in 2013 zo somber als nu en hun verwachtingen over inflatie zijn op het hoogste niveau sinds zelfs 1993!

De verwachting is dat de prijzen de komende jaren met bijna 4% per jaar zullen stijgen, twee keer zo hard als waar de Fed naar streeft, namelijk 2% per jaar, het inflatiepercentage dat volgens de bank over een niet al te lange tijd bereikt zal worden.

Gevolgen zichtbaar

De doorsnee Amerikaan - van San Francisco tot New York - denkt er blijkbaar heel anders over. De voornaamste reden is het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump. Veel Amerikanen waren zeer in hun nopjes met zijn beleidsvoornemens, zoals deporaties van illegalen en hoge invoertarieven voor spullen uit andere landen.

Nu die voornemens daadwerkelijk geïmplementeerd worden, worden ook de gevolgen zichtbaar, namelijk wind tegen voor economische groei, wind in de rug van inflatie en verdwijnen van mensen die buren of zelfs vaak familie zijn.

In de Amerikaanse media wemelt het van verhalen van mensen die op Trump hebben gestemd en die nu ontstemd zijn dat het deportatieplan ook hun partners, vrienden of buren omvat.

Meer dan goed

Met de wind tegen voor de economie maakt de gemiddelde Amerikaan zich meer zorgen over zijn of haar baan. Dat is een gevoel dat men heel lang niet had.

Afgelopen jaren draaide de Amerikaanse economie meer dan uitstekend en waren er vaak twee openstaande vacatures voor elke werkloze. Hordes mensen namen elke maand zelf ontslag omdat ze een andere, betere baan hadden gevonden en zelfs zonder die betere baan durfden ze een oude baan op te zeggen.

Vooral de invoertarieven en de onzekerheid over wanneer die zullen komen, tegen welke landen gericht, hoe hoog ze zullen zijn en wat de economische effecten gaan worden, drukken de stemming.

Liberation Day

Wat dat betreft is woensdag 2 april een belangrijke dag. Op die dag maakt Trump meer bekend over al die zaken, op de wat hij de Liberation Day noemt, bevrijdingsdag voor de Amerikaanse economie. Deze week lichtte hij een tipje van de sluier op met de bekendmaking van 25%-tarief op auto’s en auto-onderdelen.

“Ik denk dat het gevolg zal zijn dat auto’s op één locatie worden gemaakt,” aldus Trump. Die locatie is dan natuurlijk de VS. Met de opbrengst van de extra tarieven zegt de Amerikaanse regering de belastingen te willen verlagen.

Ongeacht hoe de tarieven de sector en de hele economie precies beïnvloeden, wat duidelijk mag zijn, is dat de aanpassingen als gevolg van de tarieven de productie inefficiënt zullen maken. Thans is de helft van de verkocht auto’s in de VS import en van de auto’s die in de VS gemaakt worden, bestaat naar schatting 60% uit onderdelen afkomstig uit andere landen.

Minder efficiënt

De productie is zo ingericht, omdat dat de efficiënte manier is en de kosten laag houdt. Veranderingen daarin zullen per definitie minder efficiënt zijn. Anders gesteld: als alles op één plek maken efficiënter was dan een hele keten opzetten die zich over meerdere landen spant, dan hadden autobedrijven het al lang geleden gedaan.

Meer productie in de VS zorgt voor meer werkgelegenheid, klinkt het vaak van de voorstanders van de tarieven. In het algemeen klopt dat, zeker op korte termijn, maar met betrekking tot de Amerikaanse economie hier en nu kunnen we een grote vraagteken zetten bij dat argument.

De werkloosheid in de VS is met circa 4% van de beroepsbevolking, zeer laag. Dat betekent dat iedereen die wilde en kon werken, alle kansen heeft gehad aan de slag te gaan afgelopen jaren.

Hogere inflatie

Tenzij de arbeidsproductiviteit spectaculair toeneemt, betekent zo’n lage werkloosheid dat autofabrikanten werknemers van andere bedrijven zullen moeten verleiden daar weg te gaan. Dat betekent al gauw hogere lonen en dus duurdere productie. Het betekent echter óók arbeidstekorten elders, bij andere bedrijven en andere sectoren.

Immers, op macro-economisch niveau, zou er alleen sprake zijn van een verschuiving van arbeid, niet van het uitbreiden van de beroepsbevolking (die kan door deportaties juist slinken). Het gevolg: minder productie, maar ook hogere inflatie.

Voor zover de beloofde belastingverlaging komt, kan er zomaar sprake zijn van een soort Pyrrus-verlaging: wat de Amerikanen winnen met lagere belastingen leveren ze weer in door hogere inflatie en hogere rentes. Hogere rentes want in dit speelveld is dat te verwachten.

Houdbaarheid staatsschuld

Enerzijds door de verwachting van structureel hogere inflatie (die de consument dus al heeft en op de financiële markten ook kan gebeuren) en anderzijds door de vrees over de houdbaarheid van de Amerikaanse staatsschuld.

Dat laatste kan gevolgen hebben voor de Amerikaanse kredietwaardigheid, aldus Moody’s, een van de rating agencies, bedrijven die de kredietwaardigheid vaststellen van onder meer landen. Doorgaans geldt hoe lager de rating, des te hoger de rente.

Volgens Moody’s kunnen de tarievenoorlogen de houdbaarheid van de Amerikaanse staatsschuld in gevaar brengen. Fiscal strenght, ofwel de kracht van de Amerikaanse economie door goede financiële positie, is op weg naar aanhoudend meerjarige daling, schrijft Moody’s.

Zwakker dan anderen

Dus de verslechtering op dat terrein is structureel. Amerikaanse uitzonderlijke economische kracht en de rol van de dollar als de facto de wereldmunt zijn zware tegenwichten die een en ander compenseren maar, aldus Moody’s, zelfs die kunnen overschaduwd worden door de gevolgen van de tarievenoorlog en houdbaarheid van de Amerikaanse staatsschuld in gevaar brengen.

Het Californische PIMCO, de grootste obligatiebelegger ter wereld, koopt sinds enkele maanden al minder langlopende Amerikaanse staatsobligaties.

Hogere rente voor de Amerikaanse staat betekent ook hogere rente voor de Amerikaanse consument. De Amerikaanse AAA-kredietwaardigheidsscore, de hoogst mogelijke score, is ‘aanmerkelijk zwakker dan die van andere landen’, zegt Moody’s.

Activiteit afnemen

Het is ook van groot belang hoe de Fed zal reageren. Aan de ene kant krijgen zij te maken met opwaartse druk op inflatie, iets waardoor ze de rente minstens onveranderd moet houden zo niet weer gaan verhogen in een later stadium.

Dat zou de bank op een soort ramkoers met het Witte Huis zetten echter. Hoewel, met het oog op de economie juist een renteverlaging logisch oogt, moeten we niet vergeten dat rente verlagen om economie te stutten maar daardoor inflatie uit de hand laten lopen, uiteindelijk de economie niet zal helpen.

Aanhoudend te hoge inflatie zorgt namelijk voor onzekerheid en hogere rentestanden en daardoor voor minder investeringen van bedrijven en uitgaven van huishoudens waardoor economische activiteit vroeg of laat zal afnemen.

Alles is niets

Prijsstabiliteit is niet alles, maar zonder prijsstabiliteit is alles niets. Niet alleen hoe de Fed zal reageren dit jaar maar zeker ook de komende jaren, is van groot belang voor economen, beleggers en de Amerikanen.

Zal de Fed, als kopers voor almaar meer nieuwe staatsobligaties uitblijven, opnieuw overgaan tot Quantitative Easing, om zo de financiering van de overheid te waarborgen? Zal de bank, als de nood aan de man komt, dat doen ook als inflatie te hoog is en neiging heeft om te stijgen?

In dit licht moeten we de wisseling van de wacht te zien bij de Fed, wanneer in het voorjaar van 2026 de benoemingstermijn van Jerome Powell afloopt en president Trump een nieuwe voorzitter voordraagt.

Komt er iemand die de wensen van het Witte Huis vervult of toch een centrale bankier die zijn/haar rug recht zal durven te houden? Van het antwoord op die vraag hangt een belangrijk deel van de prestatie van de Amerikaanse economie in de tweede helft van dit decennium. Zeker als er ook onzekerheid komt over zaken als onafhankelijke rechtspraak.