Oplossing energiecrisis vraagt enorme investeringen

De huidige stijging van de energieprijzen in Europa en de rest van de wereld vormen een complexe puzzel. Hoewel de Russische invasie de katalysator was, heeft de laissez-faire-benadering van Europa ten aanzien van energiezekerheid bijgedragen aan de huidige situatie. Er werd bij de diversificatie vooral gekeken naar welke Russische pijpleiding werd gebruikt, niet wat de bron was. In deze houding is nu eindelijk verandering gekomen.

Maar het einde van de verwoestende oorlog in Oekraïne is nog niet in zicht, en daarmee is er ook geen vooruitzicht op de opheffing van de westerse sancties tegen Rusland. Het zorgt voor onduidelijkheid over de toekomst van de Europese energiehuishouding.

Tegelijkertijd betekent de energiecrisis een onmiddellijke impuls voor regeringen om economieën (en consumenten) tegen de gevolgen te beschermen en de economie versneld CO2-arm te maken. Het is daarmee goed mogelijk dat we te maken krijgen met een nieuwe norm voor energieprijzen en extra uitgaven aan energie-infrastructuur.

Gerben Lagerwaard

Directe noodzaak

Onze verwachting is een toename in activiteiten om de overbruggingscapaciteit in gebruik te nemen om economie en consumenten te beschermen. Dit zal gebeuren in de vorm van kernenergie en niet-Russisch aardgas, met name vloeibaar aardgas (LNG). Een volledige compensatie van het aanbod is in 2022 echter hoogst onwaarschijnlijk en pas eind 2023 denkbaar, wat de hoge energieprijs ondersteunt.

Het is waarschijnlijk dat de volledige LNG-waardeketen in de nabije toekomst een opleving zal kennen. De Verenigde Staten en Australië zullen hun export blijven versnellen dankzij verdere investeringen in infrastructuur en transport. Canada, tot dusver een achterblijver op het gebied van LNG-export (ondanks het feit dat het 's werelds vijfde grootste LNG-producent is), heeft hier mogelijk een kans om eindelijk exportmogelijkheden te introduceren.

Deel van de puzzel

Nieuw aanbod is slechts een deel van de oplossing van de puzzel. De continentale capaciteit om LNG in te voeren vergt ook aanzienlijke investeringen. In april bereikte de LNG-invoer in Europa met 11,13 miljoen ton een historisch hoogtepunt.

Momenteel beschikken slechts veertien Europese landen over invoerfaciliteiten en die opereren bijna op volledige capaciteit. Dit tekort aan capaciteit beperkt de mogelijkheden voor verdere invoer aanzienlijk. Er zijn plannen om meer dan 60 miljoen ton capaciteit toe te voegen via verschillende nieuwe terminals in Nederland, België, Duitsland en Italië.

Het lossen en hervergassen van de aanvoer is bovendien slechts de helft van de uitdaging. Het continent beschikt momenteel niet over een geïntegreerd netwerk van aardgaspijpleidingen. Dit beperkt het transport en concurrentie op de markten.

Koolstofneutrale toekomst

Simpelweg overschakelen op een andere aardgasvoorziening druist natuurlijk in tegen de ambities van de Europese Unie om CO2-neutraal te worden. Voor veel economieën die tot dusver traag zijn omgeschakeld op hernieuwbare energiebronnen noodzaakt de huidige situatie tot het versnellen van de inspanningen om de koolstofuitstoot te verminderen.

"Simpelweg overschakelen op een andere aardgasvoorziening druist natuurlijk in tegen de ambities van de Europese Unie om CO2-neutraal te worden"

Wij verwachten een tweeledige aanpak: meer steun voor hernieuwbare energie en minder belemmeringen in de regelgeving. Op 22 maart 2022 bereikte Duitsland kortstondig 100% hernieuwbare elektriciteitsproductie en werd het zelfs een netto-exporteur van elektriciteit. Ondanks de schijnbaar vergevorderde toestand heeft de nieuwe regeringscoalitie van sociaaldemocraten (SPD), liberalen (FDP) en de Groenen een pakket van maatregelen aangekondigd om de opwekking van hernieuwbare energie op te voeren tot 100% in 2035.

1200 extra windturbines

Verwacht wordt dat door hernieuwbare energiebronnen tot het hoogste openbaar belang te maken en contracts for difference in te voeren, op korte termijn ongeveer 1.200 nieuwe windturbines zullen worden gebouwd.

Daarnaast verwachten we een intensivering van de inspanningen om energiebesparingen te stimuleren. De Europese Unie heeft de lidstaten aangemoedigd fiscale maatregelen te treffen om de efficiëntie te verhogen, zoals het verlagen van de BTW-tarieven op energiebesparende maatregelen en het invoeren van kortingen op energie-efficiënte verwarmingssystemen, isolatie van gebouwen en huishoudelijke apparaten.

"We verwachten een intensivering van de inspanningen om energiebesparingen te stimuleren"

Meer elektrische auto's

Ondanks een daling van de verkoop vorige maand is de vraag van de consument naar elektrische voertuigen sterk. Uit een recent consumentenonderzoek van EY blijkt dat voor het eerst meer dan de helft van de ondervraagden wereldwijd van plan is een elektrische of hybride auto aan te schaffen. Het gebrek aan investeringen in de oplaadinfrastructuur in Europa blijft echter een belangrijke struikelblok.

Kansen in overvloed

De geschiedenis zal niet mild zijn voor de Russische invasie van Oekraïne. De verwoesting en het leed zullen niet worden vergeten. Rusland heeft Europa met de oorlog voor een uitdaging gesteld, maar de uitdaging waar wij voor staan biedt ook kansen.

De directe behoefte aan alternatieve energie om een brug te slaan naar koolstofarme alternatieven, en de levering van die alternatieven, zal in de eerste plaats door regeringen worden gestuurd. Er zal echter ook een aanzienlijke instroom van particulier kapitaal nodig zijn om deze doelstellingen te verwezenlijken.

Ondanks het feit dat de inflatie de grens van 8% overschrijdt, blijft de groeiprognose voor de eurozone over het algemeen sterk. De spaartegoeden van huishoudens zijn sterk en hoewel het consumentenvertrouwen laag is, verwachten wij dat de vraag naar energie-efficiënte goederen sterker is dan de aarzeling."

Gerben Lagerwaard is head of Continental Europe, Global Institutional Group, State Street Global Advisors.